[ARCHIEF] Kunst & Zwalm 2017

Kunst & Zwalm: het landschap met dat ietsje meer
In 2015 herrees de kunstroute Kunst & Zwalm uit haar as. Waarna de nieuwe ploeg van lokale enthousiastelingen naarstig doorwerkte om de volgende editie vorm te geven. Curator Thijs Van Der Linden selecteerde de kunstenaars en samen met zijn team zocht hij locaties op een traject dat De Zwalm-rivier als leidraad neemt. Zaterdag 26 augustus opent Kunst & Zwalm 2017, om 11 uur, in de school Stella Matutina in Michelbeke (Groenstraat 15).

Op een wandeltraject van ongeveer 8 kilometer zijn interventies en werken te zien van een twintigtal kunstenaars uit de ruime regio. Ze plaatsen hun werk in het glooiende Zwalmse landschap, in een molen, een kapel, een café of een kerk. Onder de kunstenaars bevinden zich gevestigde waarden zoals Leo Copers, maar ook de minder bekende, jongere talenten verbazen met opmerkelijke interventies.

Aan het vertrekpunt Stella Matutina ontvangt de bezoeker voor 5 euro een routegids K&Z met de locaties en een toelichting bij de deelnemende kunstenaars. De route is gedurende het openingsweekend 26-27.8 alsook de eerste twee weekends van september te bezichtigen van 13 tot 19 uur. Naast de K&Z-route zijn er op vier extra locaties kunstenaars aan het werk te zien in de K&Z-kunstenaarsresidenties (te volgen op de K&Z website). Voor scholen werd er een educatief aanbod uitgewerkt.

De biënnale Kunst & Zwalm werd de eerste keer georganiseerd in 1997 en kan bogen op een lange traditie. Over de edities heen werd het gezelschap van deelnemende kunstenaars steeds internationaler, tot vzw Boem besloot terug te keren naar het bescheidener concept van de beginjaren.

Deze tweede editie met klein budget koos voor het thema [re]Publiek. Het belooft een beleving te worden om niet te vergeten. Met dank aan de gemeentebesturen van Zwalm, Brakel en Zottegem voor hun steun.

Praktische info
Data: 26-27 augustus, 2-3 en 9-10 september 2017, telkens van 13u tot 19u
Vertrekpunt / Meeting point: Stella Matutina, Groenstraat 15, 9660 Michelbeke (Brakel), Belgium. De route is ongeveer 8 km lang en perfect te doen met de fiets of te voet. Toegang 5 euro, kinderen jonger dan 12 jaar gratis.
Vernissage: Zaterdag 26 augustus om 11u
Foodtruck: Laat je smaakpapillen verrassen met de vegetarische wereldse keuken van Snooze like the button. De foodtruck vind je tijdens de openingsuren aan het meeting point.
Rondleiding met gids: zondag 3 september van 14u tot 16u. Amarant biedt de mogelijkheid van een rondleiding met gids langs het kunsttraject. Vooraf inschrijven is verplicht via Amarant. Prijs per deelnemer: 12 € voor Amarantleden, 14 € voor niet-leden. Opgelet: max. 20 deelnemers.

Organisatie: vzw Boem, Wegvoeringstraat 115, 9230 Wetteren
Contact: info@kunst-en-zwalm.be

Deelnemende kunstenaars
Op het traject van Kunst & Zwalm waren interventies en werken te zien van meer dan twintig kunstenaars. Van gevestigde waarden tot minder bekende, jongere talenten. Je vond hun werk in het glooiende Zwalmse landschap, in een molen, een kapel, een café of een kerk.

Curator van de editie 2017 was Thijs Van der Linden

Meer dan een kunstroute
Kunst & Zwalm 2017 was ook: 4 residenties, een educatief luik voor scholen, een exclusieve lezing van Patrick Van Caeckenbergh, een dansinstallatie van Maya Roest, een VR Art Performance Event.

Residenties met livestream - 4 kunstenaars op 4 plekken in Zottegem, van 21 tot  25 augustus, doorlopend te bezichtigen tijdens de openingsuren van de route en op de website via livestream te volgen.

Claire Stragier / Gamma Zottegem, Provinciebaan 180, 9620 Zottegem
Jesse Cremers / Galerie De Café, Noordstraat 39, 9620 Zottegem
Klaas Van der Linden / SABK,, Trapstraat 45, 9620 Zottegem
Tessa Groenewoud / Studio Arbor, Gentse Steenweg 272, Zottegem

Een educatief luik

De jonge bezoekers (6-12j) konden rekenen op een interactieve kijkwijzer ‘Mr.President’ (€2), ideaal om met de familie Kunst & Zwalm te bezoeken. Aan de hand van leuke creatieve opdrachten ontdekte je meer over je eigen ‘creatieve ik’, over de kunstenaar en zijn kunstwerk.
Scholen basisonderwijs lagere graad (1ste, 2de en 3de graad) konden een begeleide rondleiding van ongeveer 2 uur aanvragen.  Naast de kijkwijzer boden we ook een hulpboekje aan om met de leerlingen voor en na te beschouwen omtrent creativiteit en kunst.

Een exclusieve lezing van Patrick Van Caeckenbergh, internationaal gerenommeerd kunstenaar (en Aalstenaar).
Zondag 3 september, 11u, kerk van Michelbeke.
Patrick Van Caeckenbergh werd geïnterviewd door Tom Van Imschoot.

Over Patrick Van Caeckenbergh

“Patrick Van Caeckenbergh heeft een onstilbare honger naar kennis. Filosofie, antropologie, neurologie, gedragskunde en recent ook kwantumfysica zijn kennisgebieden die hij tracht te doorgronden en met elkaar te verbinden. Hoe meer hij weet, des te complexer de verbanden en hoe minder vat hij krijgt op de verworven kennis” (HART, 2015)

"De werkzaamheden die Van Caeckenbergh uitvoert, kunnen wel omschreven worden als een sociaal-antropologisch project, waarin hij bovenal zijn eigen gedrag en functioneren in de wereld onderzoekt. Hij combineert een fascinatie voor de natuurwetenschap met een zeer autobiografische benadering en veel gevoel voor humor en relativering. Van Caeckenbergh haalt vormen en objecten uit de alledaagse en populaire cultuur. Elk element is duidelijk leesbaar, heeft een afgebakende betekenis, tot het zich in het geheel oplost en deel wordt van een bizarre betekenisconstructie" (MHKA Ensembles)

Dansinstallatie van Maya Roest

Maya Roest danst sinds 2009 bij het Scapino Ballet Rotterdam. Ze danste in werk van Marcos Moreau, Marco Goecke, Loïc Perela, Georg Reischl, Ed Wubbe, Ann van den Broek, Krisztinas de chatel, Mischa van Leeuwen, Min Lee, ... Ze bracht voor Kunst & Zwalm een solo dansinstallatie, gechoreografeerd door Mischa van Leeuwen. De dansinstallatie (10') was geïnspireerd op de solo "The Beginning", die op de Solo Tanz Competition in Stuttgart in de prijzen viel. De solo tourde reeds in Brazilië, Duitsland en Nederland. Ook de dansinstallatie werd reeds uitgebreid op verschillende plekken opgevoerd.

VR Art Performance Event

holodeck.graphics presenteerde voor Kunst & Zwalm een Virtual Reality Art Performance Event. Hierbij werd gebruik gemaakt van een Mixed Reality setup. Toeschouwers konden, zonder VR bril, de kunstenaars live aan het werk zien en zich – op het ritme van de muziek – laten meezuigen in de virtuele ruimte. Een unieke, niet te missen ervaring.
Organisatie: Stefan Fostier / holodeck.graphics

(re)Publiek K&Z
[re]Publiek K&Z - een sociocultureel onderzoek van thierry mortier

Het korte geheugen van de kiezer indachtig, kreeg de idee “Vrijstaat” vandaag een romantische, nostalgische bijklank, idyllisch bijna in haar kern dat een ‘streven naar’ vervat – alleen niet te verwezenlijken, en dit vanaf de start, wat net die romantiek versterkt. Historisch gezien weten we dat Vrijstaat Congo allesbehalve vrij was en dat Vrijstaat Oranje (ZA) minder genocidale trekken had dan Congo, maar wat daar uit kwam was evenmin (roos)kleurig – of keurig. In een tijd waar de uitholling der ideologieen en concepten alomtegenwoordig is – The Donald zegt een republikein te zijn, maar is hij dat echt? – tracht [re]Publiek K&Z de idee Vrijstaat vanuit het oorspronkelijke streven te omarmen. De Vrijstaat, of beter, Freistaat was oorspronkelijk opgezet als republiek, nobel in ideeengoed, realistisch in uitwerking en beheer. [re]Publiek K&Z maakt terug publiek, vertegenwoordigt publiek, laat ruimte aan publiek, ruimte om te reply-en, ruimte om te zijn. De idylle voorbij, de nostalgie opgeborgen, Kunst en Zwalm evenwaardig, route en bestemming, zoals de kunst en de aanblik, de kunstenaar en de toeschouwer, de liefhebber en de amateur. Een levendige kunstroute; leve de Kunst, leve [re]Publiek Kunst & Zwalm!

Meer over het sociocultureel onderzoek van thierry mortier

Hinterland

Gisteren was ​Hinterland.

Gisteren was het Hinterland die regio die zeer nauwe banden had met de stad, met de haven, met het economische centrum. Hoewel ‘nauwe banden’ de relatie onrecht aandoet door enige vrijblijvendheid te impliceren. De stad of haven kon niet zonder het ​Hinterland en het ​Hinterland niet zonder de draaischijf om de hoek. Er was sprake van symbiose, ​mutualisme om preciezer te zijn; ​een wederzijdse nood, waar iedereen baat heeft bij de relatie (+/+). Ook al sloop de idee erin dat het​ Hinterland schatplichtig was aan de stad of haven. Zowel naar import als naar export toe was de bedrijvigheid van de stad net
zo afhankelijk van haar Hinterland.

De goederen die de haven verlieten werden aangeleverd door het ​Hinterland en de goederen die er werden ingevoerd werden afgenomen door het Hinterland. De grootte van het ​Hinterland werd bepaald door de snelheid, het gemak en de kost van de transportmogelijkheden tussen de economische hub – de stad of haven – en ​ het ​Hinterland. Net zoals de groei van het economische centrum evenredig was aan de productie- en afname-capaciteit van de achter- en omliggende regio. De symbiose was compleet vanuit de wederzijdse nood en het wederzijdse respect.

De productie- en afname-capaciteit van het ​Hinterland kon echter de honger voor groei van de stad of haven niet volgen. De bevolkingsaangroei samen met de verstedelijking of ​urbanisatie liet de balans naar een kant hellen en het mutualisme veranderde geleidelijk in ​commensalisme – nog steeds symbiose, maar een ​ waar slechts een van de twee partijen de ‘win’ heeft en de tweede partij onbeïnvloed blijft, maw noch een ‘win’, noch een ‘verlies’ kan optekenen (+/0).

De fysieke groei van de stad bracht wel een verlies aan groen, ruimte en zuurstof mee, maar die bleef verwaarloosbaar in het grotere geheel. Ook al werd de afstand naar en van het ​Hinterland bijgevolg groter en ontstond er de nood om kleine stukken groen, kleine stukken publieke ruimte te creëren binnen de stadsmuren. Niet hetzelfde als voorheen, waar die ruimte en zuurstof opgezocht kon worden voorbij de muur, maar het was terug dichtbij, zonder veel moeite te bereiken. Bijzonder contradictorisch aan de gecreëerde publieke ruimte was de niet-te-stoppen opmars van haar regelementering, die van de publieke ruimte een van de meest gestuurde en sturende ruimtes maakte. Facebook startte ook met een nood aan de exponentieel groeiende achterban van gebruikers, tot die ​ big data werden en bijgevolg steeds strikter ‘in formatie’ dienden gestoken.

Vandaag is​ Hinderland.

Vandaag is ​Hinderland geen geijkte term, maar wel de geijkte lading geworden. De symbiose die startte als mutualisme (+/+), daarna geleidelijk verschoof naar commensalisme (+/0) onder de druk van zowel globalisatie als urbanisatie, glijdt nu zonder remmen en met toenemende snelheid verder op het gladde ijs van ​ parasitisme (+/-) – ​ waar de win van een partij het verlies van de andere partij betekent. Het beginpunt van de ruricide [1] ligt hier. Ruricide spreekt over “het collectieve, bewust en compleet opgeven van het landelijke gebied” wat in ​Hinderland nog niet aan de orde is, alleen is de mindset, nodig om naar dat “complete opgeven” te gaan, ​gemeengoed aan het worden.

De geürbaniseerde centra worden steeds groter en dichter bevolkt. De aantrekking van de stad wordt niet alleen groter voor de bevolking uit het ​Hinderland , ze wordt bewust gestuurd de enige aanvaardbare optie. ‘Aanvaardbaar’ hier verkocht als niet-uitgesloten, kunnen genieten van alle publieke diensten en de basis-welvaart van de maatschappij. De ​terugloop van jonge gezinnen is ondertussen evident. Op het eerste gezicht een klassiek ​ kip-en-ei -verhaal, maar bij nader inzien toch minder ambigu. Marketing-departementen uit de stad zetten bewust ​niet in op de bevolking van het ​Hinderland. De vooruitgang-aansturende technologieën laten de akkers van het ​Hinderland eveneens onontgonnen.

Het speerpunt-technologisch niveau werd reeds in de 20ste eeuw bereikt – wat betreft agrarische activiteiten aangestuurd door de mens, of beter, de boer. Enkel de totale automatisatie van de voedselwinning is nog een uitdaging, én een die ​de trek naar de stad niet zal tegengaan, ​au contraire. Technologie beweerde nooit neutraal te zijn en blijkt even afhankelijk van geld als van energie. Zelfs de return on investment (ROI) om de nieuwste fibernet-kabels naar de reeds hoogtechnologische boerderijen te trekken staat in het negatief. “Sneller internet, laat aardappelen niet sneller groeien. […] Daarenboven slinkt de afzetmarkt er met de nanoseconde”, zo melden de communicatieverantwoordelijken van de grotere telecombedrijven.

Vlaanderen is geen uitzondering binnen West-Europa, met 3 boeren die hun activiteit stopzetten per dag, 6 hectares agrarische grond die per dag verdwijnen en een gemiddelde leeftijd van 55+ voor de boeren die nog standvast geaard blijven in het niet-verharde gebied – ​het EU gemiddelde ligt al boven de 60 grens. Zodra scholen sluiten in het Hinderland komen de jonge gezinnen ook niet meer terug. Worden er geen winkels meer vernieuwd. De cultuurclash, die reeds van het Hinterland-tijdperk heerst, wordt alsmaar verder in de hand gewerkt: culturele centra sluiten, maar ook het lokale café. Het sociale leven wordt incestueus. Medische zorgen blijven achter. Huizen worden niet verkocht, openbare diensten nemen af: de bussen rijden niet frequent en steeds minder ver, de bibliotheken promoten bestsellers van 3 jaar terug. Het leven wordt er dadaïstischer met het uur, maar de oorsprong van de term is er ironisch genoeg niet gekend. De hinder, inherent aan een parasitaire symbiose, wordt door beide partijen achter de virtuele muur onderschreven: hinderlijk grote afstanden en bijgevolg hinderlijke kosten vanuit het kamp van het centrum & een hinderlijk gebrek aan gemeenschapsdiensten en inclusiviteitsgevoel vanuit het ​Hinderland-kamp.

Pensioen in het ​Hinderland kent slechts 2 gezichten, en beide zijn vervreemd: alleen uitkijken op een wijds landschap dat toeliet de tocht van de kinderen naar de universiteitsstad te financieren ​ of de generationele historie aan de elementen overlaten en in de serviceflat in de stad wachten op het wekelijkse bezoek van de kleinkinderen om samen naar natuurdocumentaires te staren op het scherm, wetende dat ze nooit in ruikafstand zullen komen van een levend varken. Het historische belang van nabijheid blijft ook vandaag actueel, alleen neemt het een wending. Gisteren was het belangrijk dat de boer dicht bij zijn akker woonde en dat de voedsel- en goederenvoorziening van het centrum net zo dichtbij lag. Vandaag blijkt die nabijheid – bijzonder contradictorische – belangrijk om te facebooken met de andere kant van de wereld; nabijheid van de server. Onder de kerktoren stopt de bedrijvigheid, om terug opgenomen te worden in de schaduw van de internetserver. We ploegen verder. In het laatste uur van de dag nog een finale stuiptrekking van het ​Hinderland dat – net zoals de ​ gentrificatie kunstenaars naar achtergelaten industriële panden in de stad zag trekken – de minst-bedeelden de gedevalueerde immo ziet innemen. De armsten wisten in de stad al niet te genieten van de publieke diensten, waardoor ze die ook niet missen in het ​Hinderland, ze vinden er wel iets belangrijk dat het centrum niet biedt – aan hen – nl. rudimentaire bescherming tegen de elementen. In tegenstelling tot de ​ gentrificatie waar de kunstenaars naar verloop van tijd zichzelf in het vlees snijden aangezien de regio opgewaardeerd wordt louter door hun aanwezige activiteit, kent het ​Hinderland geen opwaardering door de armsten onderdak te geven, ​au contraire.

De verharding van land in West-Europa.

Morgen is ​Ginderland.

Morgen is Ginderland het einde van de symbiose die eeuwen standhield. Zonder waardeoordeel – ​ we weten niet wat de toekomst brengt – het logische gevolg van wat reeds in beweging werd gezet. De herwildering [2]​ – trend waar de ​ herintroductie van wilde dieren in semi-privé, semi-publieke regio’s binnen of aan de rand van het verstedelijkte centrum wordt doorgevoerd dekt meer dan oorspronkelijk bedoeld. Niet enkel ‘teruggeven aan de natuur’ (mens > natuur) maar ook ‘terugnemen door de natuur’ (mens < natuur). Daar waar op globale schaal de urbanisatie verder gaat, komen steeds meer woongebieden uit het Hinderland volledig leeg te staan. Het aanhoudende terugschroeven van diensten richting omliggende rurale gebieden, is een trage maar effectieve ruricide die kleine spooksteden of grote spookdorpen oplevert. De winkels gesloten, de straten in volle ontbinding, de boerderijen verlaten, de akkers overgroeid – alleen niet met oogstbare gewassen – veranderen het rurale gebied in een gelaagd natuurgebied. Een die we al meerdere keren zagen opkomen in onze menselijke en maatschappelijke evolutie; de restanten van verloren culturen al eeuwen overgroeid met majestueuze bomen, bevolkt door gemeenschappen van apen, herten, zwijnen, … zijn al lang populaire toeristische trekpleisters, waar elke stedeling zich even Indiana Jones voelt als er in colonne vanaf de busparkeerplaats door de jungle wordt getrokken om ‘uit het niets’ een schim van een tempel te ontwaren en vast te leggen met de verplichte ​selfie. De toekomstige jungle van Calais wordt effectief een jungle die in plaats van een denigrerende term voor menselijke wildgroei de natuurlijke ​herwildering aanduidt. – ​ Opmerkelijk dat menselijke wildgroei met een natuurlijke term denigrerend wordt of is dat eerder betekenisvol? – Eens de ruricide een feit en de natuur haar verloren gebieden heeft teruggevorderd zal de inter-menselijke cultuurclash abrupt eindigen. Geen stadscultuur tegenover rurale cultuur meer – enkel nog stedelijke subculturen. Het Noorse ​allemansretten [3] ​wordt niet zozeer een globaal ‘recht’ dan een ‘persoonlijk risico’. Iedereen heeft het recht om door de jungle te trekken – ​ginder voorbij de rand van de megastad – zo ook de beren, wolven en lynxen die geen geënsceneerde introductie nodig hadden om de herwonnen gebieden – en mogelijk belangrijker – de afwezigheid van de mens te bestendigen. Geen sprake van gecontroleerde publieke groene zone tussen de megasteden.

Dit spel heet ‘opgestaan is plaats vergaan’. De nabijheid is nu territoriaal van aard. ​Ginderland is het exact tegenovergestelde van onze megaverstedelijking. Pure ruimte, land, groen, natuur en zuurstof die ongemoeid, ongecontroleerd de andere realiteit presenteert. Het zijn waartegen de menselijke aard zich sinds gisteren verzet; tastbaar t.o.v. virtueel, natuur t.o.v. beschaving. Bijzonder contradictorisch wordt dit laatste net de reden voor de inter-menselijke en inter-maatschappelijke strijd om de publieke ruimte die nu volledig binnen de muren ligt van het centrum. De grens wordt tastbaarder dan ooit. De natuurlijke nood aan onvervuilde lucht wordt schrijnender naarmate de nabijheid van de ander onvermijdelijker wordt. Economie heeft letterlijk geen zuurstof nodig, de mens die de economie aandrijft helaas wel – een stukje zijn die niet te negeren valt. Morgen houdt ​ Ginderland de mens een onvermijdelijke spiegel voor … de eeuwenoude spiegel van balans.

thierry mortier, 31.1.2017

Notas

[1] Ruricide (de; Zelfst. naamwoord)
Het collectieve, bewust en compleet opgeven van een landelijk gebied – vaak als gevolg van de verstedelijking. “Na de ruricide van 2005, zijn al de menselijke constructies en sporen van vroegere bewoning verdwenen door het geleidelijke terugeisen van het gebied door de natuur.”
[2] Herwildering: http://www.velt.be/pers/opiniestukken/herwildering
[3] Allemansretten (NO) – recht van overpad
In Noorwegen heeft iedereen onbeperkt recht op vrije toegang (zeg maar : gaan en staan waar u wilt) tot het platteland en de nationale parken. Oorspronkelijk een traditioneel recht maar tegenwoordig omgezet in een wet die het recht op vrije toegang regelt. Het is belangrijk om te weten dat dit recht is gebaseerd op respect voor het landschap en de bezoeker moet altijd ontzag tonen voor boeren en landeigenaars, andere gebruikers en het milieu.
Met dank aan ...
Kunst & Zwalm 2017 werd mee mogelijk gemaakt door de inzet van een heleboel vrijwilligers en met de steun van deze partners en sponsors.