Agripunctuur | Atelier XX x Piet Bodyn & Mathieu Lauwers | back2soilbasics | Bert Villa | Constructlab | De Bolster | een-twee | Futurefarmers | Hendrik Vermeulen | Ismail Matar | Julie Van Kerckhoven | Kunstwerkt | Maïly Beyrens Xu | Martha Balthazar | My Villages | Pınar Öğrenci | Seasonal Neighbours | The Post Collective
Interdisciplinair kunstenaar Sarah van Lamsweerde (Brussel) en performancekunstenaar Esther Mugambi (Kenia/Australië) werken al bijna 20 jaar samen aan projecten op het snijvlak van taal, beeld en performance. Ze delen een fascinatie voor de kennis en cultuur die mensen elkaar van generatie op generatie doorgeven. Sinds 2019 werken ze aan het project Sore Spot Songs, telkens op een andere locatie, en dit jaar dus op Kunst & Zwalm.
Aan de grondslag van dit project ligt een workshop waarbij ze samen met de inwoners de pijnpunten van de Zwalmstreek in kaart brengen. Samen benoemen ze plekken in de omgeving waar iets pijnlijks is gebeurd. Dat kan iets groots zijn, zoals een auto-ongeluk, maar ook iets kleins dat toch blijvende sporen achterlaat. Van deze verhalen maken Sarah en Esther een lied – een sore spot song – die in een installatie op de route van Kunst & Zwalm te horen zal zijn.
An installation of songs based on local stories of pain and memory, shared by residents and transformed into sound.
Onze grond wordt al eeuwen opgegraven, gebakken en tenslotte gestapeld. We noemen dat dan een muur. Voor Kunst & Zwalm '25 maakt Atelier V.V. samen met grafisch ontwerpers Piet Bodyn en Mathieu Lauwers een nieuwe muur. Een wand, behangen met handgedrukt papier in een patroon van bakstenen. De verf? Gemaakt van echte bakstenen. Grond wordt weer grondstof. De muur wordt later nog beplakt met posters. Misschien ook niet. In elk geval: een muur die iets zegt over shelter, over ambacht, over waar we zijn. Of wie we zijn. Of net niet.
Atelier V.V.
Vicky Vermeire en Dimitri Vermeylen zijn de mensen achter Atelier V.V. Ze doen iets wat je niet vaak meer ziet: behangpapier maken, met de hand bedrukt met houten blokken, en, wanneer ze nog niet uitgedrukt zijn, posters drukken. Alles wat ze gebruiken maken ze zelf, van de verf over de stempels tot de drukpers. Ze proberen de dingen te doen zoals ze vroeger gingen. Zie het als een langzame, analoge reactie op een hyper-digitale wereld.
Piet Bodyn & Mathieu Lauwers
Piet Bodyn (België 1975) is hoofd van de 'brand & design studio' bij de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België in Brussel. Hij is medeoprichter van 'Gevaertsdreef 01', een onafhankelijke galerie in Oudenaarde en is betrokken bij tal van kunstinitiatieven en campagnes. De afgelopen acht jaar werkte hij als boekontwerper voor verschillende uitgeverijen, waaronder Koenig Books (Londen), Ruby Press (Berlijn) en Triest Verlag (Zürich) als onderdeel van een grafische opdracht voor Studio Jan de Vylder / ETH Zürich.
Mathieu Lauwers is een Brusselse grafische vormgever met een passie voor typografie en editoriaal ontwerp. Hij is vooral actief binnen de sociaal-culturele sector. In 2019 studeerde hij af als grafisch vormgever aan Sint-Lucas Antwerpen en liep vervolgens stage bij Bureau KlimaïteKlimaïte (Berlijn) en Studio Luc Derycke (Gent). Naast zijn praktijk als vormgever maakt hij ook deel uit van het collectief 'Made in Kit' waar hij werkt als kunsteducator voor kinderen en volwassenen.
De wortels van Back2SoilBasics liggen in en rond Brussel, waar een groep mensen van kleur begon met het organiseren van ruimtes rond permacultuur en ecologie. We zijn letterlijk op zoek naar een herverbinding met de grond onder onze voeten op onze huidige locatie. Daarbij richten we ons op lokale, raciale en vaak gemarginaliseerde gemeenschappen. Wij geloven dat samenwerking met het meer-dan-menselijke de enige manier is voor een bloeiende menselijke samenleving en delen het verlangen om ons (opnieuw) te verbinden met de grond waarin we zijn geplant. Onze interventies zijn een poging om permacultuur toegankelijk te maken en in te bedden in bewegingen voor sociale vooruitgang. Door het delen van ruimte en grond in stedelijke en landelijke omgevingen, het uitwisselen van kennis en het werken aan collectieve genezing, streven we naar een diepere en betekenisvollere onderlinge verbondenheid.
In Zwalm stelt Back2SoilBasics voor om na te denken over hoe we ons land gebruiken en hoe het gebruikt zou kunnen worden. Land was vroeger heilig, land was vroeger vol leven, vol potentieel, rijk aan voedingsstoffen en verhalen. We speculeren over het potentieel van hoe het land eruit zou kunnen zien? Als we het teruggeven aan de mensen, de mensen van de aarde en van wie die handen zouden kunnen zijn? Wanneer weerstand tegen klimaatverandering samenkomt met klimaatrechtvaardigheid en sociale rechtvaardigheid en velden vol verwondering, vol kleur groeien. In een oogwenk naar diversiteit ligt de mensheid met een glimlach van dankbaarheid en het potentieel van een ademende aarde.
A community-driven intervention invites visitors to reconnect with land through ecological and social justice.
Klokkenluider is een werk van de Gentse kunstenaar-architect Bert Villa. Het ontstond tijdens een residentie in het Watersnoodmuseum in Zeeland, en is geïnspireerd op de ingenieurs Rulkens en Van Vee die al in 1928 tevergeefs alarm sloegen om te waarschuwen voor de dreigende Watersnoodramp die Zeeland in 1953 overspoelde. Enerzijds verwijst het naar mensen die figuurlijk aan de bel trekken over wangedrag en zich uitspreken tegen de gevestigde orde. Anderzijds verwijst het naar de klokkentoren van een kerk. Dit instrument, als onderdeel van een religieuze structuur, vormt en markeert niet alleen het centrum van een dorp of stad, maar dient ook om de bevolking te waarschuwen: voor het begin van de zondagsdienst, een bruiloft, het tijdstip van de dag, of naderend onheil.
Met zijn installaties, fotografie en architecturale structuren houdt Villa zich bezig met de codes van (door mensen gemaakte) omgevingen en onze perceptie van die omgevingen. Villa vertrekt vaak vanuit een specifieke locatie en de verhalen die deze belichaamt, en richt zich op de zeer herkenbare fenomenen die onze omgeving bevolken. Door ze te isoleren of opnieuw te contextualiseren, bevraagt hij de manier waarop onze omgeving cultureel, historisch en sociaal geconstrueerd is.
A sculptural 'whistleblower' explores themes of alarm, time, and public warning.
Constructlab is een wereldwijd samenwerkingsnetwerk van architecten, sociologen, koks, grafisch ontwerpers, curatoren, opvoeders,… dat de traditionele grenzen binnen kunst en architectuur doorbreekt. Tijdens hun verblijf op Kunst & Zwalm zal de mobiele architectuur Hospitality on Wheels* opgesteld staan langs de meanders van de Zwalmrivier. Vanuit deze nomadische leef- en werkruimte ontstaat H.O.T. — "The heat made me swalm.": een bewegende, performatieve thee-installatie. Thee wordt geoogst, getrokken en geserveerd, en er ontstaat een ruimte waarin de tijd mag trekken, bezinken en blijven hangen.
A mobile tea installation invites strangers to meet, slow down, and reflect on togetherness.
✴Swalm, Middelnederlands voor een gevoel van duizeling of draaierigheid, zoals bij flauwvallen.
✴Hospitality on Wheels (H.O.W.) is een langlopend onderzoeksproject geïnitieerd door Constructlab. In de zomer van 2025 wordt het eerste prototype van de mobiele architectuur Hospitality on Wheels gebouwd, waarmee hun onderzoek naar mobiele gastvrijheid vertaald wordt naar een tastbare, inzetbare structuur. Dit prototype zal voor het eerst getoond worden tijdens Kunst & Zwalm.
De Bolster is een voorziening voor volwassenen met een mentale beperking. In hun wolatelier in Zwalm verwerken ze onder begeleiding van Christa en Marjorie ruwe wol tot afgewerkt kunstwerken. Het is een traag en ambachtelijk proces waarbij het ritme, de herhaling, het voelen een ruimte creëren voor rust en verbinding.
Op Kunst & Zwalm 2025 presenteren ze het werk Soft Bodies. De installatie, opgebouwd uit gevilte vormen, benadert het lichaam als een landschap: poreus, gelaagd en ongrijpbaar. Hier geen strak omlijnde identiteiten, maar vormen die zich overgeven aan de zwaartekracht, aan de aarde, aan tijd. Soft Bodies nodigt uit tot traag kijken, tot voelen met de ogen.
Tactile woolen artworks from a local care center turn the human body into a soft, porous landscape.
Voor Kunst & Zwalm bouwt een-twee een in-situ cinema, Cinema Belvedere, een sculptuur die het midden houdt tussen uitkijktoren, rustplek en tribune. Ze vertonen er een landschapsfilm en laten je verdwalen in een zomers maisveld. De popcorn is gekruid met de smaken van de omgeving.
Een-twee is het kunstenaarsduo dat bestaat uit Gustave Demoen (1996) en Janes Zeghers (1992), beiden opgeleid als beeldend kunstenaars. Ze leerden elkaar kennen binnen de experimentele schoot van het a-i-e-o-u klankencollectief waar ze jarenlang een centrale rol op zich namen. Ze maken beeldend werk, organiseren en cureren en zien geen onderscheid in waarde tussen deze drie praktijken. Steeds werken ze toe naar een evenementieel of performatief moment waarop ze connectie zoeken met elkaar en hun omgeving. Het kunstwerk is steeds een verzameling en toont zich in verschillende vormen: een constructie, een smaak, een beeld, een ervaring, een film, een interactie, …
A cornfield cinema-tower offers a scenic rest stop rooted in the local surroundings.
Futurefarmers is een internationale werkgroep van kunstenaars, architecten, computerprogrammeurs, boeren, schrijvers en antropologen die zich vastbijten in thema’s als de commons, hi/low tech perspectieven en een kritische blik op de instrumenten die we creëren. Voor Kunst & Zwalm 2025 bestaat Futurefarmers uit Amy Franceschini, Mose Lein en Oscar Van Geertruyden. Samen creëren ze een werk dat zich baseert op verhalen, fabels en feiten: een verhaal over de vijver naast het startpunt van de kunstroute: Klein Zwitserland. Samen met buurtbewoners verbinden ze watermassa's om een verhaal te bouwen over een dorp dat onder de vijver leeft.
Er is een vijver in het centrum van een klein dorp. De herkomst is onbekend. De dorpsmolenaar zegt dat er een meteoriet is gevallen. Ze zegt dat er eeuwenlang een eindeloos vuur brandde tot de regen van 100 jaar. Van tijd tot tijd zijn er nog steeds sporen van rook en de lokale bevolking weet zeker dat er iemand woont onder wat nu een vijver is. De dorpskleermaker is een amateur natuurkundige die op oneven uren stenen over de vijver laat kaatsen om hun superstringtheorie, waarin ze geloven dat dit 10-dimensionale universum bewoond wordt door kleine snaartjes, te bewijzen.De dorpssmid denkt dat de vijver in verbinding staat met een tunnel die door lava is gemaakt naar een ver meer of een zee. En de naburige barman maakt zich niet echt zorgen over het mysterie van de vijver, maar geniet van de verhalen die de mensen in zijn kroeg vertellen. - Futurefarmers
A layered, mythic narrative emerges around a mysterious pond through stories shared by locals.
Life
Rivers flow to sea
Seas flow to rivers
Veins flow to rivers
Veins flow to seas
Seas flow to trees
Rivers flow to trees
Trees flow to veins
Veins flow to sea
Leven
Rivieren vloeien naar zee
Zeeën vloeien naar rivieren
Aders vloeien naar rivieren
Aders vloeien naar zee
Zeeën vloeien naar bomen
Rivieren vloeien naar bomen
Bomen vloeien naar aders
Aders vloeien naar zee
H. Vermeulen 2025/60
Beeldend kunstenaar Hendrik Vermeulen (BE) woont en werkt in Asper, vlakbij Zwalm. Daar zoekt hij naar tekens in het landschap: een meander, een grondverzakking, de glooiing van een heuvel. Dat romantische landschap plaatst hij tegenover de menselijke ingrepen die ons omringen. Hij zet er zijn veldstation op, een rudimentaire schuilplaats, en begint ter plekke te verzamelen, tekenen, schilderen, schrijven en filmen. Die waarnemingen vormen dan weer de basis voor sculpturen, performances en in situ-werk. Voor Kunst & Zwalm 2025 bouwde Hendrik Vermeulen een veldstation langs de oever van de Zwalmrivier. Dit zal aanleiding geven tot het werk Weerwerk, groei & erosie.
An open-air studio captures a poetic yet critical dialogue with the Zwalm landscape.
Bringer of life - About corn is een artistiek onderzoek over de maïsplant. Julie vroeg zich af waarom de plant zoveel plaats opvult in het rurale landschap, terwijl een emotionele of culturele connectie lijkt te ontbreken. Wat vertelt een plant ons als we aandachtig en nieuwsgierig zijn? Terwijl ze zelf maïs zaaide en verzorgde, ging Julie opzoek naar de verhalen die schuilgaan achter maïs. Het zijn verhalen gaande van een verloren band met boeren, voedsel en natuur, tot verwaarloosde geschiedenis en klimaat vernietiging. Welke verhalen willen we blijven delen?
Julie Van Kerckhoven (zij/haar) is beeldend kunstenaar, tuinier en herborist. Ze woont en werkt in Brussel. Via fotografie engageert ze zich in haar directe omgeving. Julie’s werk is steeds veranderend naargelang de praktische en fysieke relatie die ze aangaat met de grond en de levende wereld rondom haar. Het is een process van in- en uitzoomen, waarbij haar camera functioneert als een caretaker, een vriend, een helpende hand. De context, ervaring of geschiedenis van niet-private ruimtes liggen vaak aan in de kern van Julie’s werk. De laatste jaren werkt ze in en rond de werelden van ecologie en landbouw en incorporeert deze in haar artistieke praktijk.
Ze is deel van ‘collectief het z.a.t’, kunstenaarsduo ‘My friend’s house’ en werkt op
een community supported bioboerderij Perkuus in Anderlecht, Brussel.
An artistic investigation questions our lost connection with the omnipresent corn plant.
Veldwerk, wandelschoenen en schetsboeken
Op zoek naar inspiratie buiten de muren van je atelier, werkkamer of academie? Dan nodigen we je graag uit voor wat artistiek veldwerk. Onder de noemer Veldwerk organiseert Kunstwerkt sessies waarop we samen ons blikveld verruimen en onbekend terrein opzoeken. Tijdens Kunst & Zwalm trekken we onze wandelschoenen aan voor een wandeling door de Zwalmstreek. Onderweg leggen we onze indrukken vast in ons schetsboek. Nintya Vanhove is kunstenares en bedreven in wandelend tekenen. Ze stapt mee en deelt tips. Nadien is er tijd om ervaringen uit te wisselen.
Over Kunstwerkt
Kunstwerkt ondersteunt beoefenaars van beeldende kunst met een pittig aanbod aan vormingen, projecten en publicaties. Met grote en kleine kunstprojecten, het online portfolioplatform Beeld en magazine Kunstletters en via advies en vormingen ondersteunen, informeren én inspireren we kunstenaars. Maar ook wie niet vertrouwd is met beeldende kunst is meer dan welkom.
Tickets: https://pierrot.io/kunstwerkt/veldwerk-04-kunst-zwalm-zwalm
Guided drawing walks invite artists to sketch and reflect in the open landscape.
Unknown Network is een werk van transdisciplinaire kunstenaar Maïly Beyrens Xu (die/hun) en de leerlingen van de 3de graad van basisschool Het Groene Lilare. Samen onderzoeken ze hoe planten, mensen en technologie allemaal verbonden zijn via zichtbare en onzichtbare netwerken. Het resultaat is een installatie waarin een klanklandschap en experimentele fotografische processen samenkomen. Dit doen ze via gezamenlijke giga brainstormsessies, collectieve luisterwandelingen maar ook door gewoon vrij te dwalen in hun omgeving om deze met nieuwe ogen en oren te ontdekken.
Grond lijkt stil, maar onder het oppervlak schuilt een levendig netwerk: wortels, schimmeldraden en insectengangen die kunnen voelen en met elkaar in contact staan. En onder het asfalt? Toiletbuizen, internetkabels, mollenpijpen, mierennesten? Waar leiden al die vertakkingen naartoe? Kunnen wij nieuwe netwerken uitvinden? Is dit ook hoe het internet in elkaar zit? En hoe menselijke connecties zich vormen?
— Maïly Beyrens Xu
A sound and image installation explores the hidden networks connecting humans, plants, and technologies.
Er wordt druk naar elkaar gewezen en gesproken over een sector die het steeds benauwder krijgt, tussen eeuwige groei en de grenzen van de aarde.
Martha Balthazar trok naar buiten op zoek naar de ploegende mens, de bio-controleur, de minister van landbouw, de erfenis van Cyriel Buysse en de geschiedenis van de honger. Samen met Mats Vandroogenbroeck, Barbara T’Jonck en Jana De Kockere doorploegde ze dertig uren aan interviews.
Ze componeren deze stemmen tot een nieuw verhaal, een modern boerendrama.
Credits
Een voorstelling van Martha Balthazar
Met en door: Barbara T’Jonck & Mats Vandroogenbroeck
Dramaturgie: Jana De Kockere
Mentor: Thomas Bellinck
Met de stemmen van: Els, Marc, Roeland, Hanne, Phillipe, Wouter, Raf, Kinshuk, Greet, Elke, Annelies, Plukrijp, Senne, Louis, Hilde, Freek, Ellen, Vanessa, Myriam
Met dank aan: De Goedinge, De School van Gaasbeek, de Centrale & Ultima Vez
Met veel dank aan: Frederik Leroy, Simon de Winne, Bardia Mohammad, Lars Kwakkenbos, Lieve Blancquaert, Nic Balthazar, Cesar Vromman, Vesara Molla & Bettie Smets
A documentary theater piece gives voice to farmers navigating crisis and transformation.
Hoe is het om te leven in en rond de Zwalm? Welke planten en vissen vonden hier een thuis en wat is zeldzaam maar komt gelukkig nog steeds voor? Het artist-run collectief Myvillages gaat een glimp van de biodiversiteit van dit stukje levend groen in beeld brengen. Daarvoor tekenen ze de fauna en flora van Zwalm en gebruiken dit als basis om tattoos te ontwerpen. Hun mobiel Tattoo Station Zwalm staat her en der langs de kunstroute, want ze zitten de bezoekers graag dicht op de huid. En ja, ze gaan ook echte tattoos aanbieden aan een ieder die verzot is geraakt op de tijdelijke plaatjes.
Myvillages werd in 2003 opgericht als artist-run collectief om de culturele dominantie van het stedelijke ter discussie te stellen door aandacht te besteden aan het rurale. Ze verbinden gemeenschappen, individuen en plekken via de niet-nationale en trans-lokale identiteit van "het rurale", wat kan verwijzen naar een mindset, een bepaalde praktijk of een gedeelde identiteit. Voor Kunst & Zwalm 2025 bestaat Myvillages uit kunstenaars Ida Bomm, Niel de Vries, Jaron Van de Velde en Wapke Feenstra.
Visitors can wear local biodiversity on their skin with temporary or permanent tattoos of plants and animals.
Op Kunst & Zwalm toont Öğrenci het videowerk Resisting Forest. Hierin volgen we het rurale protest in Turkijke de thermische centrale in Gerze en de hydro-elektrische centrale in het dorp Aslandere. In beide plekken stonden plattelandsvrouwen op tegen de staatsveiligheidstroepen met niets meer dan houten stokken. Zo slaagden ze erin om de verdere ontwikkeling van de bouwprojecten in hun omgeving tegen te houden. Een werk dat ons uitnodigt om getuige te zijn van de rijke, veelzijdige lagen van overleving, verzet en veerkracht. In 2022 nog op Documenta in Kassel, nu in Zwalm!
A powerful video work portrays rural women in Turkey resisting ecological destruction with nothing but sticks.
Seasonal Neighbours is een divers collectief van kunstenaars, ontwerpers, koks, schrijvers en architecten. In verschillende constellaties onderzoeken ze de voortdurende materiële en sociale transformaties van het plattelandsleven door aandacht te besteden aan landbouwpraktijken, de voedselketen, het klimaat en migratie voor seizoensarbeid.
Voor Kunst & Zwalm richtten ze hun aandacht op de dieren die in de regio leven - de zichtbare en de onzichtbare. Ze observeren welke dieren vrij rondlopen en waar hun toegang beperkt is, en in gesprek met de inwoners van Zwalm - zij die leven met of van boerderijdieren - ontdekten ze een reeks redenen achter deze grenzen. Van hygiënevoorschriften tot bescherming tegen roofdieren, de motivaties zijn gevarieerd en elk trekt een eigen lijn over het land. Op basis van de manier waarop dieren hun aanwezigheid kenbaar maken, door sporen achter te laten of geluiden te maken, creëren ze ruimtelijke interventies die verschillende vormen van toegang tot het land ensceneren. Zo onthullen ze ons iets over datgene wat afwezig en onzichtbaar is.
A multidisciplinary project observes how animal movement is shaped and restricted in the landscape.
The Post Collective (2018, BE) is een autonoom platform voor co-creatie, co-leren en cultureel activisme. Het is geïnitieerd door Marcus Bergner, Sawsan Maher, Mirra Markhaëva en Elli Vassalou; kunstenaars, activisten en onderzoekers met verschillende middelen en toegang tot artistieke productie en onderwijs vanwege hun wettelijke status. Het introduceert een waaier aan artistieke werkmogelijkheden en biedt een gemeenschappelijke omgeving voor hun leden en verwanten. The Post Collective ontwikkelt samenwerkingsverbanden met andere kunstenaars en instellingen in België en uit verschillende diaspora's. Het lopende project Metaspora werd ontwikkeld in samenwerking met kunstenaar Anna Housiada.
A poetic and political exploration of wheat’s journey, connecting diasporic rituals with local milling traditions to challenge colonial relationships to land.